Giữa cái nắng vàng óng như mật ong trải dài trên những triền núi đá tai mèo của huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, có một món quà đặc biệt mà thiên nhiên hào phóng ban tặng cho con người nơi đây. Đó không phải là chè thơm lừng, cũng chẳng phải quả cây trĩu ngọt, mà là một thứ giản dị, mộc mạc ẩn mình dưới những lũy tre gai: Măng ngọt bản địa.
Người dân tộc Tày, Nùng, Dao nơi đây vẫn thường nói: “Trên rừng có gì, dưới bản có nấy”. Và măng ngọt chính là lộc rừng tinh túy nhất, là cái hồn của ẩm thực Võ Nhai, một thứ đặc sản mà chỉ nếm một lần là nhớ mãi.
Không Phải Thứ Măng Nào Cũng Là “Măng Ngọt”
Cái tên “măng ngọt” đã nói lên tất cả. Khác với vị đắng chát, the the của nhiều loại măng khác, măng ngọt Võ Nhai, khi luộc lên, cho ra một thứ nước trong vắt và có vị ngọt thanh rất đặc trưng. Đó là thứ vị ngọt mát lành, dịu nhẹ, thấm vào đầu lưỡi rồi lan tỏa khắp vòm họng, chẳng cần nêm nếm nhiều cũng đã đủ đậm đà.
Măng thường mọc quanh các bụi tre gai, tre vầu vào độ cuối xuân, đầu hè (khoảng tháng 3 đến tháng 5 âm lịch). Người đi lấy măng phải thật tinh tường, chỉ chọn những búp măng mập mạp, búp chưa xòe lá, phần thân tròn lẳn và còn phủ một lớp phấn trắng mịn bên ngoài. Đó là những cây măng non nhất, ngon nhất và “ngọt” nhất.
Hương Vị Thuần Khiết, Cách Chế Biến Giữ Trọn Tinh Túy
Cái hay của măng ngọt là ở chỗ, nó ngon nhất khi được chế biến một cách giản dị nhất, để giữ trọn cái hương vị thuần khiết vốn có.
Luộc: Chỉ cần luộc măng với một chút muối hạt. Khi măng chín, nước luộc trở nên ngọt lịm, có thể uống như một thứ nước giải khát. Măng luộc chấm với mắm chua (một loại mắm đặc sản của người Tày) hoặc chỉ đơn giản là chấm muối vừng, nhai từng thớ măng giòn sần sật, cảm nhận vị ngọt dần lan tỏa, đó là một trải nghiệm ẩm thực khó quên.
Nấu Canh: Măng ngọt nấu canh xương heo, canh măng hầm chân giò là những món ăn bình dị mà ấm lòng. Vị ngọt của măng hòa quyện với vị ngọt từ xương thịt, tạo nên một bát canh thanh mát, ngọt lành, giải nhiệt ngày hè vô cùng hiệu quả.
Xào: Măng ngọt xào tỏi, xào thịt bò hay xào lòng gà đều rất tuyệt vời. Sự giòn tan của măng quyện với hương thơm của tỏi, vị đậm đà của thịt, tạo nên một món ăn đưa cơm “bậc nhất”.
Làm Nộm (Gỏi): Măng luộc xong, xé nhỏ, trộn với các loại rau thơm, chanh, ớt, đậu phộng rang. Món nộm măng ngọt chua chua, cay cay, giòn giòn và cái vị ngọt hậu cuối cùng khiến ai ăn một lần cũng phải tấm tắc khen.
Hương Vị Của Đất, Của Rừng, Của Con Người
Thưởng thức măng ngọt Võ Nhai không chỉ là thưởng thức một món ăn. Đó là cảm nhận hương vị của đất đai màu mỡ, của những cơn mưa rừng tươi mát, của cái nắng gió đại ngàn và cả bàn tay khéo léo, cần mẫn của những con người chân chất nơi miền sơn cước. Mỗi đớp măng giòn ngọt là một lần được kết nối với thiên nhiên hùng vĩ và nền văn hóa ẩm thực độc đáo của vùng đất Đông Bắc.
Nếu có dịp ghé thăm Thái Nguyên, đừng quên tìm về Võ Nhai. Hãy để những búp măng ngọt mộc mạc ấy kể cho bạn nghe câu chuyện về một vùng đất giàu truyền thống, nơi hương vị núi rừng được gói gém trọn vẹn trong từng sản vật giản dị nhất.
